Ποιος είπε ότι η Ελλάδα δεν εξάγει; Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 200.000 Έλληνες, ανάμεσα στους οποίους και αρκετοί συνδημότες μας, έχουν φύγει από τη χώρα από την έναρξη της κρίσης και εργάζονται στο εξωτερικό. Το φαινόμενο δεν είναι κάτι άγνωστο για την κοινωνία μας, ωστόσο ο χαρακτήρας της μετανάστευσης από την Ελλάδα έχει αλλάξει. Πλέον, μετακινούνται κυρίως νέοι και πτυχιούχοι προς αναπτυγμένες ως επί το πλείστον χώρες.
Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως brain drain (διαρροή εγκεφάλων). Η απογοήτευση των πτυχιούχων για την δυνατότητα εύρεσης ικανοποιητικής εργασίας στην πατρίδα μας φαίνεται να παίζει το σημαντικότερο ρόλο. Η ενιαία αγορά της ΕΕ, που επιτρέπει στους πολίτες της να εργάζονται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, διευκολύνει τη διαρροή επιστημονικού δυναμικού. Επιπρόσθετοι λόγοι της μετανάστευσης είναι η έλλειψη αξιοκρατίας, τα προβλήματα οργάνωσης και η διαφθορά.
Επιπλέον, οι ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες παρέχουν ευκολότερα τη δυνατότητα στους νέους επιστήμονες να πραγματοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους και να προωθήσουν την καριέρα τους. Ωστόσο, οι επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία και κοινωνία είναι εξαιρετικά μεγάλες. Η μαζική έξοδος του καταρτισμένου δυναμικού της χώρας, σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα, υπονομεύει την προοπτική ανάκαμψης, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των επιστημόνων αυτών έχει εκπαιδευτεί με έξοδα του ελληνικού κράτους.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και η θετική όψη του brain drain. Αντιμέτωποι με την ανεργία και με την υποαπασχόληση η πλειοψηφία των επιστημόνων θα «καταστρέφονταν». Οι δεξιότητες χωρίς πρακτική εφαρμογή απαξιώνονται και πολύτιμο κεφάλαιο γνώσης θα χανόταν. Η εμπειρία ζωής και εργασίας σε ένα διαφορετικό περιβάλλον διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες. Η Ελλάδα κερδίζει επίσης γιατί ως τόπος διαφημίζεται δωρεάν. Για παράδειγμα, οι χιλιάδες Έλληνες του εξωτερικού θα προσκαλέσουν τους ξένους συναδέλφους τους να περάσουν τις διακοπές τους στη χώρα μας. Τέλος, κάποιοι από τους επιστημονικούς μετανάστες θα επιστρέψουν και θα μεταφέρουν πίσω τις γνώσεις που απέκτησαν και τις διασυνδέσεις που έχουν, συμβάλλοντας πολλαπλά στην επανεκκίνηση της οικονομίας μας.
Είναι προφανές ότι το φαινόμενο αυτό θα πρέπει να απασχολήσει το ελληνικό κράτος και να αναγνωρίσει τη σημασία αυτού του ανθρώπινου δυναμικού στην προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης της χώρας. Έτσι, η κυβέρνηση θα πρέπει να προσπαθήσει να διευκολύνει τη συνεργασία αυτών των ανθρώπων με την Ελλάδα στοχελυοντας είτε στην επιστροφή τους είτε στην αξιοποίηση όσων παραμείνουν στο εξωτερικό.
