Στις 23 Ιουνίου οι Βρετανοί προσέρχονται στις κάλπες για να αποφασίσουν σχετικά με την παραμονή ή μη της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Λίγες μέρες πριν τη διενέργεια του δημοψηφίσματος δεν μπορεί να γίνει κάποια ασφαλής πρόβλεψη για το τελικό αποτέλεσμα. Μέσα σε αυτή την αβεβαιότητα, οι αξιωματούχοι της Ένωσης διαμηνύουν πως ενδεχόμενη έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε συνεπάγεται με καταστροφή. Είναι πράγματι;
Τι θα σημαίνει η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση
Μια ενδεχόμενη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ένωσης, θα δημιουργήσει ένα μεγάλο κενό στον προϋπολογισμό της Ένωσης, λόγω της μη συνεισφοράς στον κοινοτικό προϋπολογισμό από τους Βρετανούς και το ερώτημα του ποιος θα το καλύψει. Ένα ακόμα ερώτημα οικονομικής φύσης είναι τι θα γίνει με τα κοινοτικά κονδύλια που δικαιούται η χώρα από το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020. Αυτά τα ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν από τις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν ανάμεσα στις δύο πλευρές την επομένη ενός αποτελέσματος υπέρ της αποχώρησης. Άλλωστε οι Συνθήκες της Ε.Ε προβλέπουν ότι πλήρης αποχώρηση συνίσταται δύο χρόνια μετά το αίτημα ενός κράτους για αποχώρηση. Στο επίπεδο των εμπορικών συναλλαγών και με δεδομένο ότι οι βρετανικές κυβερνήσεις έβλεπαν την Ένωση ως μία τεράστια αγορά στην οποία ρίχνουν τα προϊόντα τους και τίποτα παραπάνω δεν διαφαίνεται κάποια αρνητική μεταβολή μεγάλης τουλάχιστον κλίμακας.
Πολιτικά τα πράγματα είναι περισσότερο περίπλοκα. Με τη Μ. Βρετανία εκτός, χάνεται το μοναδικό ίσως κράτος που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τη Γερμανία σε πολιτική επιρροή. Η επόμενη μέρα του(ενδεχόμενου) Brexit θα βρει την Ευρώπη μουδιασμένη και τη γερμανική διπλωματία ενισχυμένη καθώς θα μπορεί να καθοδηγήσει τα υπόλοιπα κράτη σε πολιτικές που θα διαμορφώσουν μία νέα Ένωση υπό τη γερμανική σκέψη χωρίς να υπάρχουν σοβαρά εμπόδια (ούτε η γαλλική, ούτε η ιταλική διπλωματία είναι σε θέση να αποτρέψουν κάτι τέτοιο). Ακόμα και ένα ντόμινο αποχωρήσεων που ορισμένοι υποθέτουν πως θα συμβεί, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ως σενάριο που στηρίζεται σε ρεαλιστική πολιτική σκέψη, αλλά ακόμα και αν υπάρχει κάποια τέτοια πιθανότητα θα αποτραπεί χάρη στη σιδηρά πειθαρχία που θα επιβληθεί στα κράτη. Άλλωστε οι μνήμες του αγώνα να κρατηθούν τα ανίσχυρα οικονομικά κράτη εντός Ευρώπης είναι ακόμα νωπές. Την ανάλυση αυτή ξεπερνά φυσικά το σενάριο που θέλει τη Γερμανία να προχωρά σε ευρείες εκκαθαρίσεις για να δημιουργήσει μία οικονομικά ισχυρή Ένωση, αλλά ούτε αυτό εμπίπτει σε κάποια ρεαλιστική βάση. Οι καμπάνες του Brexit ηχούν δυσάρεστα και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Οι Η.Π.Α δε θέλουν σε καμία περίπτωση ο στενότερος σύμμαχος τους, ο πιστός στρατιώτης και μεσολαβητής να αποχωρήσει από το πεδίο λήψης των ευρωπαϊκών αποφάσεων. Κάτι τέτοιο θα μείωνε την πολιτική επιρροή των Η.Π.Α πάνω στην ήπειρο και θα τις ανάγκαζε να αναγνωρίσουν και τυπικά τη γερμανική ηγεμονία. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Ομπάμα έχει τοποθετηθεί αρνητικά πάνω στο Brexit και μια πιθανή αποχώρηση θα πλήγωνε το αμερικανικό γόητρο και κύρος.
Όλα τα παραπάνω είναι τα σενάρια που αναπτύσσονται σε σχέση με το Brexit, έχοντας όλα κοινό παρανομαστή τις αρνητικές για την Ευρώπη συνέπειες. Αυτό που ελάχιστοι λαμβάνουν υπόψη είναι το γεγονός ότι μια ενδεχόμενη έξοδος της Μεγάλης Βρετανίας, ίσως αποτελέσει τη βάση για μια σημαντική αναδιάρθρωση εντός της Ένωσης. Η Ε.Ε δεν έχει συνέλθει ακόμα από την οικονομική κρίση που ταλαιπωρεί τις χώρες του Νότου και λειτούργησε χωρίς αποφασιστικότητα και πλάνο απέναντι στη προσφυγική κρίση, επιτρέποντας στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως και σε χώρες των Βαλκανίων τις οποίες επιθυμεί στους κόλπους της να υψώσουν το τείχος του εθνικισμού και της ξενοφοβίας. Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης και έπειτα η Ένωση έχει βυθιστεί στην εσωστρέφεια, απεδείχθη ανίκανη να διαχειριστεί τα ζητήματα που προέκυψαν και απομακρύνθηκε από τις αρχές της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας τις οποίες προασπίζει και έχασε το σκοπό που επιδιώκει να υπηρετήσει, όπως και την τελική μορφή που επιθυμεί να λάβει. Τα συλλογικά όργανα παραδόθηκαν στη βούληση του ισχυρότερου οικονομικά κράτους, το οποίο μαζί με τους δορυφόρους του ορίζει τα επόμενα βήματα της Ε.Ε. Αξίζει να σημειωθεί ότι διαχρονικά στις μεγάλες διεθνείς κρίσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Ένωση δεν κατάφερε να υπολογίσει σωστά όλους τους παράγοντες και οι αντιδράσεις της όχι μόνο δεν βοήθησαν στην επίλυση, αλλά βάθυναν το πρόβλημα. Ίσως ένα σοκ τόσο ισχυρό, όσο η βρετανική αποχώρηση, δώσει εύφορο έδαφος για ένα ουσιαστικό δομικό διάλογο για το παρόν και το μέλλον της Ένωσης.
Δεν υποστηρίζεται σε καμία περίπτωση ότι η πιθανή έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση θα είναι βελούδινη. Αντίθετα θα αποτελέσει κάτι πρωτόγνωρο και ίσως τραυματικό για την ενότητα της Ε.Ε. Αλλά αν γίνει το έρεισμα των μεγάλων αλλαγών που η Ένωση χρειάζεται και αν συμβάλλει στη κατάρτιση ενός σχεδίου με συγκεκριμένους στόχους και μέσα, τότε μπορεί να γίνει το βάλσαμο που χρειάζεται το πληγωμένο κορμί της Ευρώπης.
Υ.Γ.:Η δολοφονική επίθεση κατά της βουλευτού του Εργατικού Κόμματος της Μ. Βρετανίας είναι φυσικά απαράδεκτη και καταδικαστέα. Καταδικαστέα επίσης είναι κάθε πράξη ή υποκίνηση σε βία που κρύβει από πίσω της μίση ή φανατισμούς κάθε είδους.
