Μέρος Α’
Του Βασιλείου Τσορμπατζίδη
Με το καλοκαίρι να πλησιάζει και ένα μεγάλο τμήμα των πολιτών να σπεύδουν σε κάποιο νησί για τις καλοκαιρινές τους διακοπές, συνήθως με κάποιο πλοίο, καθίσταται επίκαιρη η ενημέρωση σχετικά με τα δικαιώματα του επιβάτη, στην περίπτωση που από τη μεριά του παρέχοντος την υπηρεσία μεταφοράς δεν εκπληρωθούν οι γενικές υποχρεώσεις του, κυρίως όσον αφορά στην ακρίβεια κατά την εκτέλεση των δρομολογίων, αλλά και τις υπηρεσίες και ελευθερίες, που οφείλει να παρέχει στον επιβάτη κατά τη μεταφορά. Το νομικό πλαίσιο τέθηκε από το Ν. 3709/2008, όπως αυτός συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε από την εθνική νομοθεσία ή από την κοινοτική νομοθεσία (βλ. Κανονισμός 1177/2010 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Commission). Το γενικότερο νομικό πλαίσιο συμπληρώνεται, όταν δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση του Νόμου, από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα και από τον Νόμο περί Προστασίας του Καταναλωτή.
Η σύμβαση θαλάσσιας μεταφοράς είναι μια άτυπη σύμβαση (δεν απαιτεί δηλαδή να περιβληθεί με συγκεκριμένο τύπο), η οποία στην πράξη συνήθως αποδεικνύεται με την παραλαβή από τον επιβάτη του εισιτηρίου και την απόδειξη καταβολής του αντιτίμου στον μεταφορέα.
Κατά το άρθρο 4 του Ν. 3709/2008, ο επιβάτης αποκτά μια σειρά από δικαιώματα και πιο συγκεκριμένα ο επιβάτης δικαιούται:
«α) Την παροχή της κατηγορίας της θέσης και σε περίπτωση καμπίνας, τον τύπο καμπίνας που συμφωνήθηκε για το συγκεκριμένο πλοίο και ταξίδι. Σε περίπτωση μη παροχής τους ο επιβάτης δικαιούται είτε να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση λαμβάνοντας την αξία του ναύλου επιβάτη και οχήματος που κατέβαλε και χρηματική αποζημίωση προσαυξημένη κατά ποσοστό 100% επί της τιμής του ναύλου εισιτηρίου επιβάτη είτε να ταξιδέψει σε θέση κατώτερη από εκείνη για την οποία κατέβαλε το αντίτιμο του εισιτηρίου, λαμβάνοντας τη διαφορά της τιμής του ναύλου εισιτηρίου επιβάτη προσαυξημένη κατά 100%. Σε περίπτωση μη ασκήσεως του δικαιώματος της υπαναχώρησης, εάν ο μεταφορέας διαθέσει στον επιβάτη θέση ανώτερη από εκείνη για την οποία αγοράσθηκε το εισιτήριο, δεν δικαιούται να απαιτήσει τη διαφορά της επιπλέον πληρωμής, εκτός εάν η διάθεση της ανώτερης θέσης έγινε κατόπιν σχετικού αιτήματος του επιβάτη, οπότε ο τελευταίος οφείλει να καταβάλλει τη διαφορά της τιμής του ναύλου μειωμένη κατά 50%.
β) Την επιστροφή ποσοστού επί της τιμής του ναύλου ή ολόκληρη την αξία του εισιτηρίου που κατέβαλε, στις ακόλουθες περιπτώσεις: αα. Επιστροφή ποσοστού τουλάχιστον 50% του ναύλου συν τις κρατήσεις υπέρ τρίτων και το ΦΠΑ, εφόσον επιστρέψει αυτούσιο το σώμα του εισιτηρίου έως και 12 ώρες πριν από την προγραμματισμένη ώρα απόπλου του πλοίου. ββ. Επιστροφή ποσοστού τουλάχιστον 75% του ναύλου συν τις κρατήσεις υπέρ τρίτων και το ΦΠΑ, εφόσον επιστρέψει αυτούσιο το σώμα του εισιτηρίου έως και 7 ημέρες πριν από την προγραμματισμένη ημερομηνία απόπλου του πλοίου. γγ. Επιστροφή ολόκληρου του ναύλου συν τις κρατήσεις υπέρ τρίτων και το ΦΠΑ, εφόσον επιστρέψει αυτούσιο το σώμα του εισιτηρίου έως και 14 ημέρες πριν την προγραμματισμένη ημερομηνία απόπλου του πλοίου. δδ. Επιστροφή ολόκληρου του ναύλου συν τις κρατήσεις υπέρ τρίτων και το ΦΠΑ, ανεξαρτήτως του χρόνου ειδοποίησης του μεταφορέα, όταν ο επιβάτης για λόγους ανωτέρας βίας, ιδίως για λόγους υγείας που αποδεικνύονται εγγράφως, αδυνατεί να ταξιδέψει στην προγραμματισμένη ημέρα και ώρα για την οποία εκδόθηκε το εισιτήριο μεταφοράς. Τα δικαιώματα αυτά δεν ισχύουν προκειμένου για εισιτήριο που έχει ήδη τροποποιηθεί κατά τους όρους της κατωτέρω περίπτωσης γ΄ στο χρονικό διάστημα των δεκατεσσάρων ημερών που προηγείται της αρχικής ημερομηνίας του ταξιδίου.
γ) Την τροποποίηση του εισιτηρίου του, εφόσον διατίθενται θέσεις για το ίδιο ή άλλο ταξίδι μέχρι και 24 ώρες πριν τον προγραμματισμένο απόπλου του πλοίου. Εφόσον η αξία του νέου εισιτηρίου είναι χαμηλότερη, ο επιβάτης δεν δικαιούται επιστροφή της διαφοράς».
Η δεύτερη παράγραφος του άρθρου δίνει ρητά τα ανωτέρω δικαιώματα ακόμα και όταν (όπως συνήθως) η αγορά του εισιτήριου έχει εξ αποστάσεως, ιδίως μέσω Internet.
«2. Τα δικαιώματα της παραγράφου 1 ισχύουν και στην περίπτωση αγοράς εισιτηρίου από απόσταση με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο και με την προϋπόθεση της ενημέρωσης του εκδότη του εισιτηρίου εγγράφως ή με τηλεομοιοτυπία ή με άλλο μέσο αποδεκτό από τον εκδότη».
Τέλος, με την παράγραφο 3 του άρθρου καθορίζονται οι υποχρεωτικές εκπτώσεις (50% επί του ναύλου )που πρέπει να παρέχονται σε άτομα με μειωμένη κινητικότητα και αναπηρία άνω του 80%, όπως και στις ανάλογες χρεώσεις για τα οχήματα των ατόμων αυτών, ενώ η ίδια έκπτωση επεκτείνεται και στα ναύλα του συνοδού του ανωτέρω αναφερόμενου Α.Μ.Ε.Α.
Στο άρθρο 5 του νόμου ορίζονται τα δικαιώματα μεταφοράς αποσκευών από τους επιβάτες και πιο συγκεκριμένα:
«1. Ο επιβάτης δικαιούται να μεταφέρει χειραποσκευές βάρους μέχρι 50 κιλών, χωρίς να καταβάλλει ιδιαίτερο ναύλο. Τα άτομα μειωμένης κινητικότητας δικαιούνται χωρίς καταβολή ιδιαίτερου ναύλου να μεταφέρουν επιπλέον των χειραποσκευών, κάθε εξοπλισμό ή βοήθημα που απαιτείται για την αυτόνομη μετακίνησή τους, ανεξαρτήτως βάρους.
2. Ο μεταφορέας ευθύνεται για τη φθορά ή απώλεια των αποσκευών εντός του πλοίου, εφόσον αυτές παραδίδονται για φύλαξη και εκδίδεται σχετική απόδειξη».
Πρέπει εδώ να τονιστεί λοιπόν ότι η ευθύνη για κλοπή, απώλεια ή φθορά των αποσκευών βαραίνει τον μεταφορέα μόνο στην περίπτωση που του έχει παραδοθεί η φύλαξη τους από τον επιβάτη. Κατά τη συνήθη πρακτική, ο επιβάτης οφείλει να μεριμνά ο ίδιος για τις αποσκευές του, καθώς το σύνηθες είναι ότι αυτές παραμένουν στην άμεση εποπτεία του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι σε περιπτώσεις που η φθορά των αποσκευών οφείλεται σε αποκλειστικό πταίσμα του μεταφορέα, αυτός οφείλει αποζημίωση ακόμα και αν οι αποσκευές ήταν υπό την εποπτεία του επιβάτη. (πχ. στην περίπτωση που λόγω κακής συντήρησης των καλωδιώσεων του πλοίου προκληθεί πυρκαγιά σε αποσκευές επιβατών)
Στο άρθρο 12 του νόμου αναφέρεται ο τρόπος με τον οποίο ο επιβάτης – καταναλωτής προβαίνει σε καταγγελίες συμβάντων που συνέβησαν κατά το ταξίδι ή πριν από αυτό και είναι υπό την ευθύνη του μεταφορέα και συγκεκριμένα:
«1. Για κάθε παράπονο ή καταγγελία κατά τη διάρκεια του πλου οι επιβάτες δύνανται να απευθύνονται στον ορισμένο για το σκοπό αυτόν αξιωματικό του πλοίου και μετά το πέρας του ταξιδιού στον εκδότη του εισιτηρίου ή το μεταφορέα ή στις Λιμενικές Αρχές. Με μέριμνα του μεταφορέα και του φορέα διοίκησης, διαχείρισης και εκμετάλλευσης του λιμένα τοποθετούνται σε εμφανή σημεία του πλοίου και του λιμένα, αντίστοιχα, έντυπα υποβολής παραπόνων στην ελληνική και αγγλική γλώσσα αναφορικά με τις προσφερθείσες επί του πλοίου υπηρεσίες. Με απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζεται ο τύπος και το περιεχόμενο του εντύπου, η αρμόδια Υπηρεσία ή Υπηρεσίες εποπτείας διαχείρισης των παραπόνων και στατιστικής καταγραφής αυτών, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή της διάταξης αυτής.
2. Παράπονα ή καταγγελίες ατόμων μειωμένης κινητικότητας και τυχόν απαντήσεις επ’ αυτών θα διαβιβάζονται και στο συμβουλευτικό όργανο της παραγράφου 8 του άρθρου 16 του παρόντος νόμου.»
Στο δεύτερο μέρος του άρθρου θα αναλυθούν τα δικαιώματα του επιβάτη στην περίπτωση καθυστερήσεων ή ματαιώσεων του δρομολογίου κατά περίπτωση.
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Β. ΤΣΟΡΜΠΑΤΖΙΔΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ
Τσορμπατζίδης Βασίλειος
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης (ΑΜΔΣΘ 11039)
Αριστοτέλους 11, ΤΚ 54624
Τηλ: 2310-225726
Κιν: 6976322663
e-mail: [email protected]
