Τα Δικαιώματα Επιβατών Πλοίων Και Λοιπών Πλωτών Μέσων, Μέρος Β’
του Βασιλείου Τσορμπατζίδη
Σε συνέχεια του πρώτου μέρους του άρθρου σχετικά με τα δικαιώματα των επιβατών πλωτών μέσων, επανέρχομαι για να αναλύσω τα δικαιώματα του επιβάτη, ιδίως σε περίπτωση που υπάρχει καθυστέρηση ή αναβολή του δρομολογίου με ευθύνη της εταιρίας. Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο άρθρο, το νομικό πλαίσιο τέθηκε από το Ν. 3709/2008, όπως αυτός συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε από την εθνική νομοθεσία ή από την κοινοτική νομοθεσία (βλ. Κανονισμός 1177/2010 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Commission). Το γενικότερο νομικό πλαίσιο συμπληρώνεται, όταν δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση του Νόμου, από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα και από τον Νόμο περί Προστασίας του Καταναλωτή.
Η σύμβαση θαλάσσιας μεταφοράς είναι μια άτυπη σύμβαση (δεν απαιτεί δηλαδή να περιβληθεί με συγκεκριμένο τύπο), η οποία στην πράξη συνήθως αποδεικνύεται με την παραλαβή από τον επιβάτη του εισιτηρίου και την απόδειξη καταβολής του αντιτίμου στον μεταφορέα.
Κατά το άρθρο 6 του Ν. 3709/2008, ο επιβάτης αποκτά μια σειρά από δικαιώματα στην περίπτωση που ο απόπλους καθυστερήσει για λόγους ανήκουν στον κύκλο ευθύνης του μεταφορέα:
«1. Σε περίπτωση καθυστέρησης του απόπλου πλοίου από την προγραμματισμένη ώρα λόγω βλάβης ή ζημιάς του πλοίου ή για λόγους που ανάγονται σε υπαιτιότητα του μεταφορέα ο επιβάτης δικαιούται:
α. Να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση και να του καταβληθεί ως αποζημίωση το αντίτιμο του εισιτηρίου επιβάτη και οχήματος.
β. Να διαμείνει επί του πλοίου καθ’ όλο το χρόνο της καθυστέρησης και να προωθηθεί στον προορισμό του θαλάσσιου ταξιδίου με το ίδιο πλοίο ή το πρώτο διαθέσιμο ή άλλο πλοίο, με μέριμνα και δαπάνη του μεταφορέα.
γ. Να λάβει τροφή, με μέριμνα και δαπάνη του μεταφορέα, όταν η καθυστέρηση εκτείνεται πέραν των τεσσάρων ωρών από την προγραμματισμένη αρχικώς ώρα απόπλου και κατάλυμα στο πλοίο ή σε ξενοδοχείο, εφόσον τούτο είναι εφικτό, όταν ο αναμενόμενος χρόνος αναχωρήσεως είναι τουλάχιστον η επόμενη ημέρα από την προγραμματισμένη ώρα απόπλου και μεσολαβούν τουλάχιστον 6 ώρες ή η καθυστέρηση αναμένεται να διαρκέσει πέραν του εξαώρου και η προγραμματισμένη ώρα απόπλου είναι μεταξύ των ωρών 00.00 έως 05.00. Εφόσον η παροχή καταλύματος δεν είναι εφικτή καταβάλλεται στον επιβάτη χρηματική αποζημίωση που ισούται με το διπλάσιο του ναύλου επιβάτη.
δ. Να λάβει χρηματική αποζημίωση ποσοστού 25% ή 50% επί του ναύλου ή άλλη αντισταθμιστική παροχή μετά από συμφωνία των συμβαλλομένων, εφόσον τελικά προωθήθηκε στον προορισμό του με το ίδιο ή το πρώτο διαθέσιμο ή άλλο πλοίο με μέριμνα και δαπάνη του μεταφορέα και η καθυστέρηση ήταν μεγαλύτερη των 3 ή 6 ωρών αντίστοιχα από τον προγραμματισμένο χρόνο άφιξής του στον προορισμό του. Το δικαίωμα αυτό ασκείται στο λιμένα αναχώρησης ή άφιξης του πλοίου.
ε. Να λάβει χρηματική αποζημίωση διπλάσια του ναύλου μεταφοράς επιβάτη, καθώς και τον καταβληθέντα ναύλο μεταφοράς οχήματος ή άλλη αντισταθμιστική παροχή μετά από συμφωνία των συμβαλλομένων, εφόσον δεν προωθηθεί στον προορισμό του σε εύλογο χρόνο με το ίδιο ή το πρώτο διαθέσιμο ή άλλο πλοίο με υπαιτιότητα του μεταφορέα. Ο εύλογος χρόνος δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 24 ώρες από την προγραμματισμένη ώρα απόπλου του πλοίου».
Το άρθρο 7 του Νόμου 3709/2008 αναλύει το τι συμβαίνει στις περιπτώσεις που η καθυστέρηση προκύπτει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Τα δικαιώματα του επιβάτη είναι παρεμφερή με αυτά του προηγούμενου άρθρου:
«1. Στην περίπτωση καθυστέρησης του ταξιδίου λόγω ζημίας ή βλάβης του πλοίου κατά τη διάρκεια του πλου ή για λόγους που ανάγονται σε υπαιτιότητα του μεταφορέα, ο επιβάτης δικαιούται:
α. να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση οπότε και του οφείλεται ο αναλογών ναύλος επιβάτη για το υπολειπόμενο τμήμα της διαδρομής με το ίδιο πλοίο στην ίδια θέση και ο ναύλος οχήματος που αντιστοιχεί στο τμήμα μεταξύ του τελικού προορισμού και του λιμένα αποβίβασής του, είτε
β. να συνεχίσει το ταξίδι και σε περίπτωση καθυστερημένης άφιξής του στον προορισμό του μεγαλύτερης των 3 ή 6 ωρών, χρηματική αποζημίωση ποσοστού 25% ή 50% επί του ναύλου αντίστοιχα ή άλλη αντισταθμιστική παροχή μετά από συμφωνία των συμβαλλομένων.
2. Ομοίως ο επιβάτης δικαιούται χρηματική αποζημίωση ποσοστού 25% ή 50% επί του ναύλου ή άλλη αντισταθμιστική παροχή μετά από συμφωνία των συμβαλλομένων στην περίπτωση διακοπής του ταξιδίου σε ενδιάμεσο λιμάνι, λόγω ζημίας ή βλάβης του πλοίου και εφόσον τελικά προωθήθηκε στον προορισμό του με άλλο πλοίο με καθυστέρηση μεγαλύτερη των 3 ή 6 ωρών από τον προγραμματισμένο χρόνο άφιξής του αντίστοιχα.
3. Στην περίπτωση διακοπής του ταξιδίου σε ενδιάμεσο λιμάνι, λόγω ζημίας ή βλάβης του πλοίου και εφόσον δεν προωθήθηκε στον προορισμό του με άλλο πλοίο με μέριμνα και δαπάνη του μεταφορέα ο επιβάτης, εφόσον δεν ασκήσει δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση, δικαιούται:
α. να λάβει τροφή, με μέριμνα και δαπάνη του μεταφορέα καθ’ όλο το χρόνο αναμονής μέχρι τη συνέχιση του ταξιδίου του και κατάλυμα στο πλοίο ή σε ξενοδοχείο, εφόσον τούτο είναι εφικτό, όταν ο αναμενόμενος χρόνος αναχωρήσεως είναι τουλάχιστον η επόμενη ημέρα από την προγραμματισμένη αρχικώς ώρα απόπλου από το ενδιάμεσο λιμάνι και μεσολαβούν μεταξύ τους τουλάχιστον 6 ώρες ή ο αναμενόμενος χρόνος αναχωρήσεως υπερβαίνει το εξάωρο και η διακοπή του ταξιδίου έλαβε χώρα μεταξύ των ωρών 00.00 έως 05.00. Εφόσον η παροχή καταλύματος δεν είναι εφικτή καταβάλλεται στον επιβάτη χρηματική αποζημίωση που ισούται με το διπλάσιο του ναύλου επιβάτη
και
β. χρηματική αποζημίωση διπλάσια του ναύλου μεταφοράς επιβάτη ή άλλη αντισταθμιστική παροχή μετά από συμφωνία των συμβαλλομένων.
4. Η άσκηση ενός εκ των δικαιωμάτων που προβλέπονται στις παραγράφους 1 και 3 του παρόντος αποδεικνύεται με ενυπόγραφη συμπλήρωση από τον επιβάτη σχετικού εντύπου, που χορηγείται από τον μεταφορέα κατά την ενημέρωση του επιβάτη για το γεγονός της καθυστέρησης ή διακοπής του ταξιδίου.»
Πρέπει να σημειωθεί εδώ, ότι εάν ο επιβάτης αποδείξει τυχόν μεγαλύτερη ζημία λόγω της ματαίωσης ή της καθυστέρησης του δρομολογίου, μπορεί να διεκδικήσει αποζημίωση από το μεταφορέα με τις διατάξεις του κοινού δικαίου, για το ύψος της ζημίας που υπέστη.
Γεννάται όμως ζήτημα σχετικά με το πώς μπορεί να αποζημιωθεί ο επιβάτης, όταν η ματαίωση ή καθυστέρηση του απόπλου του, εκτός της ταλαιπωρίας, τον αναγκάζει να μην προσέλθει σε αναχώρηση ή μετεπιβίβαση άλλου πλωτού μέσου. Η άποψη μου εδώ είναι πως ο νόμος μπορεί εν δυνάμει να ερμηνευθεί διασταλτικά, καταλαμβάνοντας και άλλα μέσα μεταφοράς, για παράδειγμα τρένο ή αεροπλάνο, υποχρέωση που εκτιμώ πως πηγάζει από τις γενικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα, αλλά και από το δίκαιο της προστασίας του καταναλωτή. Τις απαντήσεις στο ζήτημα αυτό δίνει το άρθρο 8 του Νόμου:
«1. Σε περίπτωση καθυστέρησης ή ματαίωσης του ταξιδίου, λόγω βλάβης ή ζημίας του πλοίου ή υπαιτιότητας του μεταφορέα και εξ αυτών απώλειας της ανταπόκρισης για συνέχιση του θαλάσσιου ταξιδίου, ο επιβάτης που διαθέτει εισιτήριο ανταπόκρισης, ενημερώνει σχετικά τον μεταφορέα και δικαιούται να προωθηθεί στον τελικό προορισμό του με τον προσφορότερο τρόπο, με μέριμνα και δαπάνες του τελευταίου.
2. Ο επιβάτης δικαιούται επίσης, με μέριμνα και δαπάνες του μεταφορέα, να λάβει τροφή και κατάλυμα στο λιμάνι ανταπόκρισης, όταν εξαιτίας της απώλειας ανταπόκρισης αναγκάστηκε να αναχωρήσει για τον τελικό προορισμό του την επομένη ημέρα από την άφιξή του και μεταξύ τους μεσολαβούν τουλάχιστον 6 ώρες ή όταν η άφιξη στο λιμένα ανταπόκρισης έλαβε χώρα μεταξύ των ωρών 00.00 έως 05.00 και η αναχώρηση για τον τελικό προορισμό του αναμένεται να γίνει σε χρόνο που υπερβαίνει το εξάωρο.»
Είναι λοιπόν σημαντικό να παραμένουμε ενημερωμένοι για τα δικαιώματα μας, καθώς παρατηρείται το φαινόμενο, όταν ο μεταφορέας δεν επιδεικνύει μια στάση σύμφωνα με την καλή πίστη, αλλά και το γράμμα του νόμου, σε περίπτωση που αυτός δεν προσφέρει την παροχή (μεταφορά) κατά τον συμφωνηθέντα τρόπο, να αποκρύπτει από τον επιβάτη τα δικαιώματα του τελευταίου, παρότι είναι υποχρεωμένος εκ του νόμου να επανορθώσει.
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Β. ΤΣΟΡΜΠΑΤΖΙΔΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ
Τσορμπατζίδης Βασίλειος
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης (ΑΜΔΣΘ 11039)
Αριστοτέλους 11, ΤΚ 54624
Τηλ: 2310-225726
Κιν: 6976322663
e-mail: vas.tsormp@gmail.com
